UNMDP > Facultad de Humanidades > Publicaciones > Revistas

 

Magallánica : revista de historia moderna - Año de inicio: 2014 - Periodicidad: 2 por año
http://fh.mdp.edu.ar/revistas/index.php/magallanica - ISSN 2422-779X (en línea)

Lucha de representaciones en torno a la Nova de 1572: Jerónimo Muñoz y su ´prognóstico´ astrológico-cometario del futuro inmediato en su Libro del Nuevo Cometa (1573)

Juan Pablo Bubello

Resumen


En el campo de estudios sobre el “esoterismo occidental”, la producción de las últimas décadas centrada en los siglos XV-XVII, abordó casos germanos, ingleses, franceses, de la península itálica, escandinavos y europeo-orientales, excluyendo los españoles o abordándolos tangencialmente. Ante este vacío historiográfico, nos centramos en el Libro del nuevo cometa, y del lugar donde se haze; y como se verá por los Parallaxes quan lexos estan de tierra; y del Prognostico deste (1573) de Jerónimo Muñoz, quien, centrado en la ´nova´ de 1572, efectuó un “prognostico” astrológico-cometario de los males inmediatos que recaerían en Europa (y más allá), precisando la fecha exacta en que se desatarían.


Palabras clave


astrología; Jerónimo Muñoz; Nova; 1572.

Texto completo:

PDF HTML

Referencias


Fuentes primarias

Adam Ursinos, Prognosticatio. Auff das Jhar achn der Geburt Jhesu Christi vnsers Heylandes. M.D.LXXIIII.: Beyneben einer kurtzer Beschreibunge des erschienenen Cometens im 1572. vnd 1573, Erffurdt, Bawmann, 1574.

Bartolomé Barrientos, Cometarum explicatio atque praedicto liberalium artium, magistro Barriento autore, Salamanca, P. Lasso, 1574.

Cornelius Gemma, Stellae Peregrinae jam primum exortae et calo constanter haerentis phaenomenon vel observatum divinae providentiae vim et gloriae majestatem abunde concelebrans, Louvain, ex officina Jo Bogardi, 1573.

Cornelio Frangipane, Discorso del S. Cl. Cornelio Frangipani Sopra la Stella, che è apparsa nell'anno MDLXXII in Tramontana… Venetia, 1573.

Cyprian Leowitz, Grundliche, Klerliche beschreibung, vnd Historischer bericht, der fürnemsten grossen zusamenkunfft der obern Planeten, der Sonnen Finsternussen, der Cometen, vnd derselben wirckung, so sich in der vierden Monarchien erzeigt vnd begeben: sampt einem Prognostico von dem 1564…, Lauingen, 1564.

Cyprian Leowitz, De Nova Stella. Ivdicivm Cypriani Leovitii à Leonicia, Mathematici, de noua Stella siue Cometa, viso mense Nouembri ac Decembri, Anni Domini 1572. Item mense Ianuario & Februario, Anni Domini 1573, Impressum Lavinga︠e︡ ad Danubium, 1573.

David Chytraeus, De Stella inusitata et nova quae mense novembri anno 1572 conspici coepit et de Comato Sidere quod hoc mense Novembri Anno 1577 videmus a Davide Chytraeo, Rostock, J. Lucius, 1577.

Francisco Valles, De lis, quae Scripta svnt physice in libris Sacris, sive de Sacra Philosophia, Augustae Taurinorum, Apud Haeredem Nicolai Benilaquae, 1587.

Georg Caesius, Catalogus nunquam antea visus, omnium cometarum secundum seriem annorum a diluvio conspectorum usque ad 1578, cum portentis seu eventuum annotationibus et de cometarum in singulis Zodiaci signis effectibus etc., Nuremberg, Fuhrmann, 1579.

Guillaume Postel, De peregrina stella qvae svperiore anno primum apparere coepit, Clariß. Virorum Corn. Gemmae Louaniensis Germani, et Guliel. Postelli Barentani Galli, Ex Philosophiae naturalis, mysticaeque Theologiae penetralibus deprompta Iudicia, Pietro Perna, 1573.

Helisaeüs Röslin, Theoría nova coelestum meteoron, in qua ex plurium cometarum phoenomenis Epilogisticos quaedam afferuntur, de novis tertiae cuiusdam Miraculorum Sphaerae Circulis, Polis et Axi: super quibus cometa anni M.D.LXXVII. nouo motu & regularissimo ad superioribus annis conspectam Stellam… progressus… Estrasburgo, B. Iobin, 1578.

Jacopo Brocardo, In Apocalypsim, Leiden, A. Schuten, 1580.

Jean Gosselin de Vire, La Declaration d'un comete ou estoille prodigieuse, laquelle a commencé à nous apparoistre à Paris, en la partie septentrionale du ciel, au mois de novembre dernier, en l'an présent 1572. & se monstre encores aujourd'huy. Avecques un discours des principaux effects des cometes, tant en françois qu'en vers latins: extraicts des plus notables autheurs qui en ont escrit. Par I. G. D. V., Pierre l'Huillier, 1572.

Jerónimo Muñoz, Institutiones arithmeticae ad percipiendam Astrologiam et Mathematicas facultates necessariae, Valentiae, ex typographia Ioannis Mey, 1566.

Jerónimo Muñoz, Libro del nuevo cometa, y del lugar donde se haze; y como se verá por los Parallaxes quan lexos estan de tierra; y del Prognostico deste, Valencia, Pedro del Huete, 1573

Jerónimo Muñoz, Traicté du nouveau comete et du lieu où ils se font... composé premièrement en espagnol par... Hieronyme Mugnoz... et depuis traduict en françoys par Guy Lefevre de La Boderie, plus un Cantique sur ladicte estoille ou apparence lumineuse, Paris, Martín le jeune, 1574.

Jerónimo Muñoz, Alphabetum hebraicum cum ratione legendi cum punctis, Salamanque, 1585.

John Dee, Parallaticae Comantationis Praxeosque Nucleus quídam, Londini, apud Johannem Dayum typographum, 1573.

John Dee, De stella admiranda in Cassiopeiae Asterismo, coelitus demisso ad orbem usque Veneris, iterumque in Coeli penetralia perpendiculariter retracta, 1573.

Michael Maestlin, Demonstratio astronomica loci stellae novae, tum respectu centri mundi, tum respectu signiferi & aequinoctialis, Tübingen, 1573.

Paul Gräbner, Europas Seiden faden, 1574 (Sericum Mundi filum, 1581?).

Philipp Nicodemus Frischlin, Consideratio nouae Stellae, Qvae Mense Novembri, Anno Salvtis M.D.LXXII. In Signo Cassiopeae populis Septentrionalibus longè latéque apparuit: Scripta ad Illvstrissimvm Principem Ac D.D. Fridericum, Comitem V Virtembergensem…, 1573.

Thaddaeus Hagecius, Dialexis de novae et prius incognitae stellae: inusitatae magnitudinis & splendidissimi luminis apparitione, & de eiusdem stellae vero loco constituendo…, Frankfurt, Paul Refeller e Sigmund Feyerabend, 1574.

Theophrastus Bombastus von Hohenheim –Paracelso-, Uslegung des Cometen, 1531.

Theophrastus Bombastus von Hohenheim –Paracelso-, Uslegung der Erdbidem, beschehen nach usgang des Cometen in den Alpischen birgen im M.D.xxxi, s/f., s/e.

Thomas Digges, Alae seu scalae mathematicae, Londres, T. Marsh, 1573.

Tycho Brahe, De nova et nullius ævi memoria prius visa stella jam pridem Anno a nato Christo 1572, Hafniae, 1573.

Tycho Brahe, Opera omnia, sive astronomiae instauratae progymnasmata in duas partes distributa. Frankfurt, Johann Gottfried Schönwetter, 1648.

Fuentes secundarias

BARNES, R., (2016). Astrology and Reformation, New York: Oxford University Press.

BAUDET, J., (2020). “The Medieval Latin Versions of Pseudo-Ptolemy’s Centiloquium: A Survey”. En D. JUSTE, et. al. (Eds.), Ptolemy’s Science of the Stars in the Middle Ages (pp. 283-304). Turnhout: Brepols.

BUBELLO, J., (2021). “Ortodoxia cristiana y apologías esotéricas en la España de Carlos V. Anillos, magia astral y magia natural en la Silva de varia Lección de Pedro Mexia (1540).” Estudios de Historia de España, Vol. 23, nros. 1-2, pp. 240-271.

BUBELLO, J., (2020). "Actualizaciones historiográficas, redes de scholars. De la Historia de la Magia de Warburg/Yates a la del Esoterismo occidental de Faivre/Hanegraaff.” MODOS. Revista de História da Arte, Vol. 4, nro. 3, pp. 133-144.

BUBELLO, J., (2020). “Some remarks on the study of the Cultural History of Western Esotericism in Latin America.” Revista REHMLAC+, Revista de Estudios Históricos de la Masonería Latinoamericana y Caribeña, Vol. 12, nros. 1-2, pp. 219-240.

BUBELLO, J., (2017). "Esoterismo y religión en la España del Siglo XVI. Stanihurst, de Santiago y la defensa de la alquimia." Reflexão, V. 42, nro. 2, pp. 199-211.

BUBELLO, J., (2017). “Cultura y política en la España temprano-moderna: la defensa de la alquimia por Richard Stanihurst y Diego de Santiago en la corte de Felipe II”. En B. VINCENT, et al. (Coords.), Estudios en Historia Moderna desde una visión Atlántica (pp. 551-581). La Plata: Universidad Nacional de La Plata.

BUBELLO, J., (2016). “Apologética de la alquimia en la corte de Felipe II. Richard Stanihurst y su `El Toque de Alquimia` (1593).” Magallánica, 2, nro. 4, pp. 95-117.

BUBELLO, J., (2015). “Arte separatoria e hijos del arte en las prácticas y representaciones de Diego de Santiago (Sevilla, 1598) y el lugar de España en el Esoterismo Occidental.” Annales de Historia Antigua, Medieval y Moderna, nro. 49, pp. 79-103.

BUBELLO, J., (2014). “`Sacando a luz lo oculto en la naturaleza`: astrología y alquimia de Diego de Santiago en la corte de Felipe II”. En M. GONZALEZ MEZQUITA (Ed.), Historia Moderna. Procesos y representaciones (pp. 189-197). Mar del Plata: Universidad Nacional de Mar del Plata.

BUBELLO, J., (2013). “El ´Arte Separatoria´ (1598) de Diego de Santiago. Un alquimista en la corte de Felipe II”. En M. GONZALEZ MEZQUITA (Comp.), Historia Moderna: tendencias y proyecciones (pp. 169-179). Mar del Plata: Universidad Nacional de Mar del Plata.

BUBELLO, J., (2012). “Magia y polémicas antimágicas en la España bajo medieval. Enrique de Villena, su Tratado de fascinación o de aojamiento y los límites de la ortodoxia cristiana.” Revista Prohistoria, 17, pp. 1-24.

BUBELLO, J., (2011). “Notas sobre las relaciones entre absolutismo católico, polémicas antimágicas y esoterismo en la España del XVI: el caso de Felipe II y Juan de Herrera”. En M. GONZALEZ MEZQUITA (Comp.), Temas y perspectivas de Historia Moderna (pp. 231-241). Mar del Plata: Universidad Nacional de Mar del Plata.

BUBELLO, J., (2009). “La cabeza encantada, risa y polémicas antimágicas en el Quijote de la Mancha”. En M. GONZALEZ MEZQUITA (Comp.), Historia Moderna. Viejos y nuevos problemas (pp. 101-112. Mar del Plata: Universidad Nacional de Mar del Plata.

BUBELLO, J., (2005). "El aporte de la historiografía francesa actual en torno al centenario debate sobre el concepto de `Magia`". En M. GONZALEZ MEZQUITA (Comp.), Problemas de Historia Moderna. Cuestiones historiográficas, tendencias en la investigación (pp. 73-104). Mar del Plata: Universidad Nacional de Mar del Plata.

CHARTIER, R., (1992). El mundo como representación. Estudios sobre historia cultural, Barcelona: Gedisa.

ERNST., G., (1986). “From the watery Trigon to the fiery Trigon: Celestial signs, prophesies and History”. En P. ZAMBELLI, Astrologi hallucinati. Stars and the End of the World in Luther´s Time (pp. 265-280). Berlin: de Gruyter.

FAIVRE, A., (1994). Access to Western Esotericism, New York: SUNY Press.

FAIVRE, A., (1992). L`ésoterisme, Paris: PUF.

GAGLIARDI, D., (2007). “La biblioteca de Bartolomé Barrientos, maestro de artes liberales.” Studia Aurea: Revista de literatura española y teoría literaria del Renacimiento y del Siglo de Oro, nro. 1, pp. 1-69.

GRANADA, M., (2015). “La “tradición de la casa de Elías”: Astronomía, cronología, historia.” Res Publica. Revista de Historia de las Ideas Políticas, 18, nro. 2, pp. 315-338.

GRANADA, M., (2012). Novas y cometas entre 1572 y 1618. Revolución cosmológica y renovación política y religiosa, Barcelona: Universidad de Barcelona.

GILLY, C., (2012). “Las novas de 1572 y 1604 en los manifiestos rosacruces y en la literatura teosófica y escatológica alemana anterior a la Guerra de los Treinta Años”. En M. GRANADA, Novas y cometas entre 1572 y 1618. Revolución cosmológica y renovación política y religiosa (pp. 275-333). Barcelona: Universidad de Barcelona.

HELLMAN, D., (1963). “Was Tycho Brahe as Influential as the Thought?.” British Journal for the History of Science, nro. 1, pp. 295-324.

HELLMAN, D., (1944). The comet of 1577: it´s place in the history of astronomy, New York: Columbia University Press.

MARCO, H., (1903). “Doña Oliva de Sabuco no fue escritora. Estudios para la ciudad de Alcaraz.” Revista de Archivos, bibliotecas y museos, VII, pp. 1-13.

MOSLEY, A., (2014). “The History and Historiography of Early Modern Comets”. En M. GRANADA, et. al., Christoph Rothmann's Discourse on the Comet of 1585: an edition and translation with accompanying essays (pp. 282-325). Leiden: Brill.

NAVARRO BROTONS, V., (2019). Jerónimo Muñoz: Matemáticas, cosmología y humanismo en la época del Renacimiento, Valencia: PUV.

NAVARRO BROTONS, V., (2012). “Las novedades celestes en España entre 1572 y 1618”. En M. GRANADA (ed.), Revolución cosmológica y renovación política y religiosa, Barcelona, Universidad de Barcelona.

NAVARRO BROTONS, V. & RODRIGUEZ GELEANO, E., (1998). Matemáticas, cosmología y humanismo en la España del siglo XVI. Los Comentarios al segundo libro de la Historia Natural de Plinio de Jerónimo Muñoz, Valencia: Universitat de Valencia-CSIC.

PUMFREY, S., (2011). “´Your astronomers and ours differ exceedingly´: the controversy over the ´new star´ of 1572 in the light of a newly discovered text by Thomas Digges.” The British Journal for the History of Science, 44, nro. 01, pp. 29-60.

RODRIGUEZ DE LA TORRE, F., (1987). “Sabuco y el cometa de 1572.” Al Basit. Revista de Estudios Albacetenses, segunda época, XIII, 20, pp. 5-36.

SCHMELZER, F., (2015). “Aristóteles en el Banquillo: el prólogo al Libro del Nuevo Cometa de Jerónimo Muñoz.” Revista de História da Sociedade e da Cultura, nro. 15, pp. 97-108.

SHORCKE, C., (2001). Pensar con la Historia, Buenos Aires: Taurus.

STEPHENSON, F. & CLARK, D., (1977). The Historical Supernovae, Oxford: Pergamon.

PIÑEIRO, M., (2007). “La astronomía en la España del primer tercio del siglo XVII.” Anuario del Observatorio Astronómico de Madrid, pp. 367-391.

TESSICINI, D., (2011). “Cornelius Gemma and the New Star of 1572”. En P. BONER (Ed.), Change and continuity in Early Modern cosmology (pp. 51-67). New York: Springer.

WEBSTER, Ch., (1988). De Paracelso a Newton. La magia en la creación de la ciencia moderna, México: FCE.

WEEKS, A., (2008). Paracelsus (Theophrastus Bombastus von Hohenheim, 1493–1541) Essential Theoretical Writings, Leiden: Brill.


Enlaces refback

  • No hay ningún enlace refback.



Copyright (c) 2023 Magallánica : revista de historia moderna

Licencia de Creative Commons
Este obra está bajo una licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional.


Magallánica : Revista de Historia Moderna es editada por el Grupo de Investigación en Historia de Europa Moderna de la Facultad de Humanidades de la Universidad Nacional de Mar del Plata y por la Red de Historia Moderna
Correo electrónico: magallanicahistoriamoderna@gmail.com | Web: http://fh.mdp.edu.ar/revistas/index.php/magallanica

ISSN 2422-779X (en línea)

Licencia Creative Commons se encuentra bajo Licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional

La Dirección no se responsabiliza por las opiniones vertidas en los artículos firmados.
Los derechos de reproducción o traducción de los artículos son reservados.

Por correspondencia y/o canje dirigirse a:  Departamento de Historia | Funes 3350 | (B7602AYL) Mar del Plata | Argentina


Resultados de evaluación:


Magallánica... es evaluada por:

    

 

      

Magallánica...se encuentra en las siguientes bases de datos:

 

 

    

 

     

 

Miembro de: